تتناول أحدث الأبحاث التي أجراها البروفيسور ليلاخ روزنبرغ فريدمان قصة الأطفال خارج الكيبوتسات في الأعوام 1958-1924، "من الأسفل". التركيز على التجربة الشخصية للأطفال وأولياء أمورهم. تركز الدراسة على الأطفال والمراهقين، مواطني البلاد والمهاجرين الجدد، الذين جاءوا إلى الكيبوتسات خارج هجرة الشباب، لأسباب مختلفة. وكان من بينهم الأيتام والأطفال الذين واجه آباؤهم صعوبة في تربيتهم، وأطفال الأمهات العازبات أو الآباء الذين لم يتمكنوا من رعايتهم، والأطفال الذين يعانون من صعوبات شخصية أو أولئك الذين يؤمن آباؤهم بالتربية الجماعية. تشير النتائج التي تحدد الحياة اليومية للأطفال والآباء في المدينة وفي الكيبوتس، إلى تصورات متنوعة حول الطفولة والأبوة والأسرة التي سادت في المجتمع خلال الفترة قيد المناقشة. إنهم يشهدون على تصور الكيبوتس كعائلة بديلة، ولكن أيضًا على تعقيد استيعاب هؤلاء الأطفال على الرغم من روح الكيبوتس المساواتية، والظروف الأيديولوجية والمادية التي كانت بمثابة منصة مناسبة لاستيعابهم. وتعكس هذه الظاهرة تحديات البلوغ في مجتمع وطني يمر بمراحل التكوين ويسعى إلى التجانس الاجتماعي. وتقدم الدراسة الفريدة ذلك من خلال عيون وأصوات الأطفال وأهلهم، مع تحليل الأسباب التي دفعتهم إلى الكيبوتس وروتينهم اليومي هناك.
"כחובבת היסטוריה ואוהבת לכת בשבילי הארץ מקטנות", מספרת פרופ' רוזנברג-פרידמן המכהנת כראשת המחלקה, "לימודים במחלקה ללימודי א"י וארכיאולוגיה בבר-אילן היו לי מסלול טבעי. בלימודי לתואר הראשון במחלקה, השתתפתי בסמינר שהעבירה פרופ' מרגלית שילה, ושעסק בהיסטוריה של נשים. ברמה האישית, עניין אותי לדעת כיצד אנשים ונשים חיו בעבר את חייהם היומיומיים. התמקדתי בחקר היסטוריה של נשים. וכך נסללה דרכי לתחום ההיסטוריה החברתית, בדגש על נשים, מגדר ומשפחה בישראל של המאה העשרים".
מגוון המחקרים שערכה פרופ' רוזנברג-פרידמן במשך השנים, משקפים את ניסיונות החברה הישראלית להתעצב ברוח מערבית-מודרנית ובה בעת הם מצביעים על היותה נטועה במסורת. הלאומיות ששרתה על הכול העצימה את העמדות השונות והביאה למהלכים מנוגדים. "תפיסת עולמי כהיסטוריונית חברתית, שאותה אני מנסה להנחיל גם לתלמידיי ותלמידותיי היא שהעיסוק בהיסטוריה אינו רק מעניין לכשעצמו, אלא הוא מעניק פרספקטיבה חיונית להבנת מציאות חיינו. מחקריי על הציונות הדתית, שהצליבו שלושה מישורים שיצרו מרחב אמפירי ועיוני חדש: לאומיות, דת ומגדר; מחקריי על נישואים מעורבים במבט היסטורי, על הילודה, על מאה שבויות מלחמת העצמאות, הם נושאים המעסיקים את השיח הישראלי העכשווי. המבט ההיסטורי מאיר על סוגיות אלה מזווית אחרת המעניקה להן עומק. כשמתבוננים לאחור, רואים את הדברים בפרספקטיבה ומגלים איזה הישגים הושגו ובד בבד לאיזה יעדים יש עוד לשאוף. כך לגבי היסטוריה בכלל והיסטוריה של נשים בפרט".
בקרוב עתיד לצאת ספרה, "ציונות מבטן ומלידה" (בהוצאת מכון בן-גוריון לחקר ישראל והציונות), העוסק בילודה בישראל בתקופת המנדט ובשנות המדינה הראשונות. בספר מנתחת פרופ' רוזנברג-פרידמן את תפיסות הילודה באופן מעמיק, והניסיונות להסדרתה, ובאופן זה מאירה מזווית ייחודית על השאיפה המרכזית של היישוב שהתמקדה ביצירת רוב יהודי בא"י ועל הבעייתיות שהייתה כרוכה בהשגת מטרה זו. תובנה עיקרית העולה מהמחקר הזה היא הפוליטיקה נקבעת לא אחת על ידי אנשים ונשים פרטיים בחיי היומיום שלהם.
את השנה החמישית והאחרונה של פרופ' רוזנברג-פרידמן בתפקיד ראש המחלקה ללימודי א"י וארכיאולוגיה, הקדישה, יחד עם פרופ' חזקי שוהם מהתוכנית ללימודי פרשנות ותרבות, לארגון כנס בינלאומי רב משתתפים.
في الفترة من 27 إلى 29 يونيو، سيعقد المؤتمر الدولي ومتعدد المشاركين لجمعية الدراسات الإسرائيلية في الحرم الجامعي (جمعية الدراسات الإسرائيلية) . وسيركز المؤتمر على جوانب التنوع والصراع في المجتمع الإسرائيلي، من خلال مئات المحاضرات في مجموعة متنوعة من المجالات، بما في ذلك التاريخ والجغرافيا والبيئة والعلوم السياسية والاستشراق والعلاقات الدولية والقانون وعلم الاجتماع والاتصالات والفن والثقافة والفلسفة. ولأول مرة في تاريخها، ستستضيف جامعة بار إيلان المؤتمر الذي سيشارك فيه حوالي خمسمائة باحث، كبارا وصغارا، من جميع أنحاء العالم.
