ويعمل الباحثون في التخنيون على تطوير طرق لرصد الميول الانتحارية باستخدام الذكاء الاصطناعي

في السنوات الأخيرة، ومع تطور الذكاء الاصطناعي وانتشار نماذج التعلم الآلي، تم تطوير أساليب تعتمد على التعلم الحسابي في أبحاث الانتحار. ولهذا تقرر في كلية علوم البيانات والقرار في التخنيون عقد داتااثون حول موضوع تطوير أدوات للرصد المبكر للميول الانتحارية

الانتحار ظاهرة إنسانية مأساوية يختار فيها الإنسان الانتحار. كل 40 ثانية في المتوسط، ينتحر شخص في العالم بحياته. ينتحر أكثر من 500 إسرائيلي كل عام، ويتم تسجيل آلاف محاولات الانتحار الأخرى كل عام في إسرائيل. منذ عام 2003، تم تحديد يوم 10 سبتمبر (أمس) في جميع أنحاء العالم باعتباره اليوم العالمي لمنع الانتحار. وتشير الدراسات إلى أنه في كثير من الحالات من الممكن تخفيف معاناة الناس ومنع محاولات الانتحار من خلال الكشف المبكر عن الميل إلى الانتحار وتخصيص العلاج المناسب. لقد تم استثمار العديد من الجهود البحثية في فهم الانتحار وخصائصه، ولكن العديد من عوامل الخطر التي يمكن استخدامها للإنذار المبكر لا تزال غير واضحة. أظهرت دراسة وصفية أجريت على مدى خمسة عقود أنه عند استخدام أساليب البحث التقليدية لتحديد مخاطر الانتحار، فإن التنبؤ بحالات الانتحار أفضل قليلاً فقط من التنبؤ العشوائي.

في السنوات الأخيرة، ومع تطور الذكاء الاصطناعي وانتشار نماذج التعلم الآلي، تم تطوير أساليب تعتمد على التعلم الحسابي في أبحاث الانتحار. وقد وجد أن هذه الطرق أكثر فعالية بكثير من الطرق التقليدية المبنية على المفاهيم النظرية. في ضوء هذه النتائج، اختارت كلية علوم البيانات والقرار في التخنيون إجراء ماراثون بيانات حول موضوع تطوير أدوات للرصد المبكر للميول الانتحارية.

דאטאתון הוא תחרות פיתוח בבינה מלאכותית המתמקדת בנתוני עתק ובניתוחם. משתתפי התחרות בטכניון פיתחו כלים ויישומים לניטור נטיות אובדניות, זאת על בסיס מאגר נתונים טקסטואלי שנאסף בקבוצת המחקר של פרופ' רועי רייכרט מהפקולטה עם החוקרות שיר ליסק ואילנית סובול. הדאטאתון נמשך שלוש יממות רצופות והשתתפו בו כ-70 סטודנטים שהתחלקו ל-16 קבוצות.

"בכל שנה אנחנו מקיימים אירוע שחושף את הסטודנטים שלנו לעולם האמיתי, עם נתוני אמת ואתגרים חברתיים," אמר ראש התוכנית להנדסת נתונים ומידע בטכניון פרופ' אביגדור גל. "הפעם הקדשנו את האירוע לניטור נטיות אובדניות. זו התנסות ראשונה של הסטודנטים בעבודה משמעותית עם נתונים, ואנחנו מדגישים בפניהם לא רק את ההיבטים הטכנולוגיים אלא גם היבטים אתיים של אחריות בנתונים."

في المقام الأول בתחרות זכו הסטודנטים זיו ברזילי, ליעד דומב, עמרי לזובר ויהונתן וולוך שהשתמשו בסט נתונים שהכיל מידע על אנשים שהציגו נטיות אובדניות ברשתות החברתיות. בעזרת מנטורים מעמותות העוסקות בבריאות הנפש ובהתאבדויות פיתחו חברי הקבוצה מערכת המזהה נטיות אובדניות בקרב משתמשים ומתריעה בפני האנשים הקרובים להם על חשש לפגיעה עצמית. לדבריהם, "אנחנו מקווים שמערכת זו תעזור להציל חיי אדם ותעלה את המודעות לנושא האובדנות."

أما المركز الثاني فقد تقاسمه فريقان:

האחת, שבה חברים הסטודנטים עידן הורוביץ, ליאן פיכמן, שיר גיסלר ואריאל כהן, רתמה כלים של למידת מכונה ובינה מלאכותית בשילוב דעתם של מומחים מתחום בריאות הנפש. לדברי חברי הקבוצה, "המערכת שפיתחנו משתמשת במודלים של זיהוי פנים וכלים מתחום עיבוד שפה טבעית כדי לנתח סרטון ושיח של טיפול פסיכולוגי. כך אפשר לספק בזמן אמת או לאחר טיפול מסקנות לגבי מחלות נפש או נטייה למחשבות אובדניות, אשר יסייעו למטפל לקבוע אבחנה מדויקת לגבי המטופל."

השנייה, שבה חברים אריאל נובומינסקי, ולאדיסלב קומנטני ואלכסנדר פריידין, הציעה שיטה למדידה כמותית של המושג המופשט "תהליך רגשי". חברי הקבוצה ביקשו להבין ולאפיין את התהליך הרגשי שעובר אדם ברגעים קשים. "חיפשנו קירוב למצב הרגשי, המאפשר ניתוח מתמטי שלו. השתמשנו בטקסטים שקיבלנו כחלק מהדאטא על אנשים אובדניים, וכך כימתנו את התהליך באופן שיסייע באיתור של אנשים הנמצאים בסיכון לפגיעה עצמית."

في المركز الثالث فاز إيدن هندي وليون هاليكا وكافير إلياهو. كان هدفهم هو تحديد أعراض الانتحار من أجل إنشاء مجموعة مراقبة تسمح بإجراء مقارنات إحصائية بين الأشخاص المعرضين للخطر والأشخاص غير المعرضين للخطر، على افتراض أن معظم المستخدمين ليسوا انتحاريين. وقاموا بمطابقة المجموعة الضابطة بمجموعة العلاج وفقًا لنوع المحتوى والمعلمات الأخرى. وباستخدام هذه البيانات، قاموا ببناء نموذج تصنيف يجعل من الممكن تحديد ما إذا كان محتوى المستخدم يحتوي على أي علامات تشير إلى ميول انتحارية. وعلى الرغم من كمية البيانات الصغيرة، فقد أنتج مصنفهم نتائج واعدة.

הדאטאתון, בהובלת ד"ר גילה מולכו, לווה על ידי ג'רמי עטיה מ-Data for Good Israel ושלושה סטודנטים לתארים מתקדמים בפקולטה, ששימשו גם מנטורים בתחרות: שיר ליסק, אילנית סובול ותום יובילר. ליסק וסובול חוקרות זיהוי נטיות אובדניות ברשתות החברתיות כחלק מהתזה והדוקטורט שלהן, והן אפשרו לסטודנטים להשתמש בנתונים שנאספו במסגרת המחקר שלהן.

وانضم ممثلو الجمعيات إلى المسابقة كمرشدين

לדאטאתון נרתמו בהתלהבות עמותות שסיפקו לסטודנטים את המידע והמוטיבציה לפיתוח פתרונות שעשויים להציל נפשות. הרב שלום המר, מייסד עמותת "דרכה של גילה", נתן לסטודנטים הצצה לחיי אדם אובדני ותהליך הדרדרות עד להתאבדות ואפשר להם בפתיחות לשאול שאלות רלוונטיות. מירה פרבשטיין רתמה את ארגון ער"ן ואף תרמה מזמנה על מנת לקחת חלק כמנטורית ושופטת באירוע. ד"ר שירי דניאלס, מנהלת מקצועית ארצית בער"ן הרצתה לסטודנטים ואורי רכמן, מתנדב בעמותת "בשביל החיים", שימש כמנטור ושופט באירוע.

"יש לנו כלים לנסות ולסייע," אמרה ד"ר דניאלס, "אך גם פסיכולוגים מתקשים בזיהוי של נטיית אובדנות מבעוד מועד. קרובים של אנשים שניסו להתאבד מספרים לעתים שהיו סימנים מקדימים, אך היה קשה לזהות אותם."

بمساعدة هذه المنظمات، تم تحقيق هدفين مهمين: تمكن الطلاب من التعامل مع هذا الموضوع المعقد بأقصى قدر من المعلومات ولا يقل أهمية - بدء حوار حول هذا الموضوع الصعب بطريقة مفتوحة وحساسة، واليقظة لعلامات الأشخاص الذين يعانون من الميول الانتحارية وبالتالي ربما إنقاذ الأرواح.

האירוע נתמך על ידי ארגון  IDSI(ארגון מדעי הנתונים הישראלי במימון ות"ת) בראשות פרופ' פאול פייגין, החממה החברתית בטכניון בראשות רונית פיסו וTech.AI- – ארגון הגג של הטכניון לבינה מלאכותית.

المزيد عن الموضوع على موقع العلوم:

• التنبؤ بالفيضانات باستخدام التعلم الآلي بدقة تزيد عن 90%
• أنف بصري محوسب يمكنه اكتشاف الروائح وتحويلها إلى صورة على شاشة الكمبيوتر
• حفظ خلايا المخ الجديدة
• أنظمة التعرف على الوجه وهمية في تقدير عمر الشخص الذي يتم تصويره